اصطلاحات رایج در زیست شناسی

سلول (Cell):

کوچکترین واحد ماده زنده است که بالقوه می‌تواند همه فرآیندهای متابولیزم و همانند سازی را مستقلا انجام دهد.

کروموزوم (choromosome):

رشته محتوی ژن موجود در هسته سلول که در جریان میتوز و میوز آشکار می‌شود.

ژن (gene):

قطعه‌ای از کروموزوم است که از نظر کنش یک واحد بیوشیمیایی بشمار می‌آید، ژن به عنوان عامل وراثت است.

الل (Allel):

دو شکل مختلف یک ژن است که در جاهای مشابه بر روی کروموزومهای همولوگ قرار دارند.

آنتی ژن (Antigene):

ماده بیگانه ، معمولا پروتئینی که سبب تولید آنتی کور ویژه‌ای در بدن جانور می‌شود.

آنابولیسم (Anabolism):

مرحله ترکیب یا ساخت متابولیسم را گفته می‌شود.

کاتابولیسم (Catabolism):

به مرحله تجزیه متابولیسم گفته می‌شود.

اتوتروف (auto troph):

جانداری که می‌تواند از مواد غیر آلی ، مواد غذایی آلی بسازد.

بیومس (biomass):

مقدار کل ماده زنده موجود در یک اکوسیستم یا یک واحد اکولوژیکی دیگر است.

دیپلوئید (diploid):

منظور عدد کروموزومی است که دو برابر تعداد کروموزومهای سلول گامت یک گونه معین است.

گامت (gamete):

سلول زاینده‌ای است که باید با سلول زاینده دیگر ترکیب شود تا بتواند رشد کند. گامت طی تقسیم میوز تولید می‌شود.

آنزیم (Enzyme):

کاتالیزور واکنشهای بیوشیمیایی است که باعث تسریع انجام واکنشها در موجودات زنده می‌شود.

فیلوژنی (phylogeny):

مطالعه دودمان و رابطه‌های تکاملی گروههای جانداران است.

آنتی بیوتیک (antibiotic):

یکی از ترکیبات آلی که توسط گونه‌های مختلف میکروارگانیزمها و گیاهان تولید شده و برای گونه‌های دیگر سمی است.

آپوپتوزیس (Apoptosis):

مرگ سلولی برنامه ریزی شده که در آن یک سلول مرگ و تجزیه خود را به واسطه پیامهای خارج سلولی یا برنامه‌های موجود در ژنهای خود و از طریق تخریب ماکرومولکولهای خود به انجام می‌رساند.

آدنوزین تری فسفات (ATP):

ریبونوکلئوزید تری فسفاتی که به عنوان دهنده گروه فسفات در چرخه انرژی سلول عمل می‌کند.

کلون سازی (cloning):

تولید تعداد زیادی مولکول DNA ، سلول یا موجود مشابه از یک مولکول DNA ، سلول یا موجود اجدادی .

سیتوپلاسم (Cytoplasm):

قسمتی از محتویات یک سلول در خارج هسته و در داخل غشای پلاسمایی که شامل اندامکهای سلولی است.

اسکلت سلولی (cytoskeleton):

شبکه فیلمانی که ساختمان و سازماندهی سیتوپلاسم را ایجاد می‌کند. متشکل از فیلامانهای اکتین ، میکروتوبولها و فیلمانهای حدواسط.

آندوسیتوز (endocytosis) :

برداشت ماده خارج سلولی توسط قرار دادن آن در داخل یک وزیکول (آندوزوم) حاصل از تورفتگی غشای پلاسمایی.

شبکه آندوپلاسمی (endoplasmic reticulum):

یک سیستم وسیع از غشاهای دو لایه در سیتوپلاسم سلولهای یوکاریوتی ، کانالهای ترشحی را دربرگرفته و اغلب ریبوزومها به آنها متصل می‌باشد.

یوکاریوت (eukaryote):

موجود زنده تک سلولی یا پر سلولی که دارای سلولهایی با غشای هسته ، کروموزومهای متعدد و اندامکهای داخل سلولی می‌باشد.

اگزوسیتوز(exocytosis):

ادغام یک وزیکول داخل سلولی با غشا پلاسمایی و آزاد سازی محتویات وزیکولی به فضای خارج سلولی.

انتشار تسهیل شده (facilitated diffusion):

انتقال یک ماده قطبی از عرض یک غشای بیولوژیک به کمک یک انتقال دهنده پروتئینی که به آن انتشار غیر فعال یا انتقال غیر فعال هم می‌گویند.

ژنوم (Genome):

تمامی اطلاعات ژنتیکی که یک سلول یا ویروس راکد می‌کنند.

اطلاعات ژنتیکی (genetic information):

اطلاعات وراثتی موجود در یک توالی از بازهای نوکلئوتیدی DNA یا RNA .

گلیکولیز (glycolysis):

مسیر کاتابولیکی که توسط آن یک مولکول گلوکز به دو مولکول پیروات شکسته می‌شود.

هورمون (hormone):

یک ماده شیمیایی که به مقادیر کم توسط بافت آندوکرین سنتز شده و بعد از انتقال به بافت هدف از طریق گردش خون ، به عنوان پیامبر در تنظیم فعالیت بافت یا عضو هدف ، عمل می‌کند.

هیدرولیز (hydrolysis):

شکستن یک پیوند نظیر یک پیوند انیدریدی یا پپتیدی ، با افزودن عناصر آب و تولید دو یا چند محصول.

پاسخ ایمنی (immune response):

ظرفیت یک مهره‌دار در تولید آنتی بادیهای ضد یک آنتی ژن ، یک ماکرومولکول خارجی برای موجود زنده.

لیزوزوم (Lysosome):

یک اندامک موجود در سلول یوکاریوتی که توسط یک غشا احاطه شده است. حاوی بسیاری از آنزیمهای هیدرولیتیکی بوده و به عنوان مرکز تخریب و چرخش مجدد برای اجزای غیر ضروری عمل می‌کند.

جهش ژنی (Mutation):

یک تغییر قابل وراثت در توالی نوکلئوتیدی یک کروموزوم.

تقسیم میتوز (mitosis):

یک فرآیند چند مرحله‌ای در سلولهای یوکاریوتی که منجر به همانند سازی کروموزومها و تقسیم سلولی می‌شود.

میتوکندری (mithochondrium):

اندامک سیتوپلاسمی احاطه شده توسط غشا موجود در سیتوپلاسم سلولهای یوکاریوتی ، حاوی سیستمهای آنزیمی مورد نیاز برای چرخه اسید سیتریک ، اکسیداسیون اسیدهای چرب ، انتقال الکترون و فسفوریلاسیون اکسیداتیو .

اسیدهای نوکلئیک (nucleic acids):

پلی‌نوکلئوتیدهای بیولوژیکی که در آنها ریشه‌های نوکلئوتیدی در یک توالی اختصاصی توسط پیوندهای فسفو دی استری به یکدیگر اتصال دارند مانند RNA,DNA.

ویروس (virus):

یک کمپلکس اسید نوکلئیک – پروتئین ، خود همانند ساز ، عفونت‌زا که برای همانند سازی نیاز به یک سلول میزبان دارد. ژنوم آن ممکن است DNA یا RNA باشد.

ویتامین (vitamin):

ماده آلی که به مقادیر کم در رژیم غذایی بعضی از گونه‌ها مورد نیاز است معمولا به عنوان جزئی از یک کو آنزیم ، عمل می‌کند.

آنتریدی (Antheridium):

اندام جنسی نر در جلبکها ، قارچها ، بریوفیتها و سرخسها.

آمیلوپلاست (Amiloplast):

پلاستهای بیرنگ که در آندوسپرم دولپه‌ایها و اندامهای اندوخته‌ای مانند غده‌های سیب زمینی یافت می‌شود.